This document is written in Vietnamese,with Unicode Times font
Thiền Vị, Ðạo Vị, Thi Vị trong văn chương Việt NamÐông Hồ
Nhân mùa Phật Ðản 2541 -- 1997,G.N. Trích bài bác thuyết trình củacố thi sĩ Ðông hồ nước (1906 --1969),nhà thơ, nhà văn, đơn vị khảoluận, bên giáo dục, đơn vị môphạm, người dân có công vạc huytiếng Việt sinh sống tiền cung cấp thế kỷ20 tại miền nam bộ Việt Nam, phát âm trongdịp lễ Phật Ðản đạikhánh 2508 - 22.5.1964. Xin giới thiệu cùngbạn đọc. (T.B.G.N.)Bài 1: Cung oán thù Ngâm Khúc
Xưa nay, kể tới Phật giáo,là nói tới khổ tương khắc tu hành,trai giới khổ hạnh, tất cả như nóicái gì xả thân khử dục.Mà kể đến thi ca là nóiđến thơ mộng phá giới, cónhư nói cái gì sống ngoàivòng giới cấm.Ấy như thế mà quái gở thay,trong văn chương việt nam đãchịu ảnh hưởng của Phật giáotrong kia không ít. Về nộidung tín ngưỡng, cũng giống như vềhình thức ngoại cảnh.Lâu ni liệt vị vớ cũng đãnhiều lần được nghe những đạiđức cao tăng thuyết pháp, đượcnghe những giáo sư triết học tập diễngiãng về triết lý cao siêu, vềtư tưởng thâm trầm của Phậtgiáo, và học thuyết nầy đãảnh tận hưởng sâu đậm vàovũ trụ quan, nhân sinh quan lại trong quan liêu niệmtư tưởng, vào văn học nghệ thuật
Việt Nam ra sao rồi. Ởđây, tôi xin phép lượt đimà không nói đến điểm đó.Tôi chỉ nói riêng về vănchương. Mà lại văn chương thìbao la bạt ngàn lắm, hằng hà sasố, biết nói sao để cho cùng.Cho đề nghị tôi chỉ xin nói riêngvề một điểm thiền vị vào thica việt nam mà thôi.Tôi ko định nghĩa nỗ lực nàolà thiền vị, nuốm nào là đạovị, và thế nào là thi vị.Vì làm sao mà định nghĩacho cụ thể được một cáigì như tất cả hình gồm sắc, nhưnhìn thấy được, bắt lấyđược; mà lại cũng nhưkhông có màu sắc phân minh, khôngcó láng hình độc nhất vô nhị định,mắt không nhìn thấy, tai khôngnghe thấy, mà quái dị thay nóvẫn gồm đó, nó phảng phấtquanh quanh quẩn đâu đây, nó lảngvảng vẩn vơ trong tâm địa trí nhưlàn sương trầm hương từ ngànxa bát ngát, như giờ đồng hồ hồng chungvọng giữa đêm thanh tĩnh thâmtrường.Làm sao cơ mà định nghĩa đượccho ví dụ cái gì nó đãxâm chiếm tâm hồn ta, gồm lẽđã lâu lắm rồi, trường đoản cú thuởnào mà ta ko biết. Nó đãtập nhiễm đến ta thành một tư tưởngsuy tư mà ta ko dè. Nó đãkhiến mang đến lòng ta yêu thích, mộtthứ ưa chuộng không đắmđuối hẳn mà chỉ gồm mộtchút say mê, ko quyến luyến lắmmà sao không rời quăng quật được.Mùi trầm mùi hương đó, tiếnghồng phổ biến đó hình như nhắccho ta nhớ nhung một chi phí kiếp chânthân từ nghìn xưa sâu thẳm.Nếu chúng ta là thi nhân, nhưng ailại không thể biến hóa thi nhântrong thời khắc ảo huyền thâm trầmnhư vậy; thoải mái và tự nhiên ta đang cấttiếng ngâm nga, để nói lênnổi niềm cảm xúc. Bây giờ, thơcủa họ đã tất cả trộnlẫn hương thơm thiền cùng mùi đạoít nhiều trong này mà chúngta ko dè nữa.o
Oo
Người nước ta còn ai không thuộcchuyện quan lại Âm Thị Kính, cùng chuyện
Vu Lan bồn tức chuyện Mục Kiền
Liên. Nhì áng văn kia bảnthân sẽ thành hẳn là Phậttruyện diễn ca, cốt truyện hoàntoàn là sự tích đơn vị Phật,được coi sẽ là hai bảnkinh rồi. Tôi xin phép lược đimà không nói đến.Bắt đầu, tôi hãy dẫn Cung
Oán dìm Khúc.Một áng văn kêu than nỗi oánhờn của một bạn cung thiếu nữ đốivới quân vương, đương nhiênlà đề nghị tả ra đều lạnh lẽo,thê lương khu vực cung cấm, nóilên mọi tiêu điều, vắng tanh vẻcủa lòng người, đề cập lể bao đoạnkhổ tình yêu của một đờithanh xuân mơn mởn bị giam hãm, bịtrói buộc một địa điểm để làmthú vui phút giây của ngườiđàn ông, có khi bị lãngquên; xuyên suốt đời mong muốn chờđược giải thoát. Câu chữ đó,nếu như ngơi nghỉ ngòi bút của mộtthi sĩ, văn sĩ tây thiên thìhọ đã khai quật đề tàitrên địa phân tử sinh lý, hoặcxét sự việc theo tư tưởng học,phân tâm học, khi tình dục bịdồn nén, bị thiếu hụt thốn.Ở trên đây trái lại, tác giả
Cung oán Ngâm Khúc, Ôn Như Hầu
Nguyễn Gia Thiều kiến thiết ngâm khúccủa mình bởi học thuyết nhà
Phật:Ngẫm nhân sự cớ bỏ ra thếSợi xích thằng bỏ ra để vướngchân
Vắt tay ở nghĩ cơ trần
Nước dương mong mỏi rảy nguộidần lửa duyên
Gót danh lợi bùn pha sắc xám
Mặt phong nai lưng nắng rám mùidâu nghĩ thân phù cầm cố mà đau
Bọt vào bể khổ lục bình đầubến mê
Mùi tục lụy lưỡi tê tânkhổÐường rứa đồ gótrổ khi khu
Sóng động cửa bể nhấp nhô
Chiếc thuyền bào ảnh lô xôgập ghềnh
Thà mượn thú tiêu dao cửa
Phật
Mói thất tình quyết dứt choxong Ða mang bỏ ra nữa đèo bòng
Vui gì cố gắng sự mà ước ao nhân tình
Lãy gió non trăng thanh kếtnghĩa
Mượn hoa đàm đuốc tuệlàm duyên
Thoát nai lưng một gót thiên nhiên
Cái thân ngoại đồ vật là tiêntrong đời.Quí vị vừa nghe đoạn vănvừa kể, gồm phải giống như nghe mộtđoạn thuyết pháp về sinh lãobệnh tử, về căn trái nhân duyên,mà trong các số đó có hàm chứabiết bao thi vị.Ðến đây, họ lại thấythêm chẳng những tác giả đãthi vị hóa Phật thuyết bởi vănchương, hơn nữa thi vị hóatriết lý tôn giáo bởi cả câuchuyện cung oán.Ðọc chấm dứt khúc Cung Oán, chúngta hoát nhiên thức giấc ngộ nhưng mà nhậnthấy rằng: trong vòng vũ trụ baola, thời hạn vô tận, không khí vôcùng nầy, lũ thế giới chúngsanh kéo dài cuộc sống đời thường vô thường,giam hãm kiếp tín đồ trong khuôn đàochú, trong vòng chiết ma, lòng vẫnmong mỏi hy vọng được cóngày giải thoát đến khỏi kiếp luânhồi, thì vòm trời đấtbao la không bến bờ này đối vớinhân các loại chúng sinh cũng đều có khácgì vòng cung cấm chật thanh mảnh củabầy cung nữ phi tần. Họ nếuđã biết yêu mến xót mang đến sốkiếp đọa đày, duyên phậnlao đao của bạn cung cô bé thìchúng ta lại càng phải ghi nhận tựthương xót cho duyên phận sốkiếp của bọn chúng sinh nhân loại, trongđó có chúng ta lúc nhúctrong khoảng thiên địa gian lạnhlẽo thê lương vô tuyệt kỳ.Văn thuyết lý hay thì cứngngắc thô khan, thì văn Cung oánnày sẽ khéo thi vị hóatriết lý, để cho đạo lý cũnguyển đưa nhẹ nhàng linh độngtheo tiếng nói của một dân tộc của văn chương.Thông phát âm đạo lý không cầnphải sử dụng trí não suy tứ màtâm đắc bằng quả tim thông cảm.Bài 2: Lâm Tuyền Kỳ Ngộ cùng Bích Câu Kỳ Ngộ.Liệt vị chắc đã có biếtchuyện diễn ca thông dụng trong dângian là truyện Bạch Viên - Tôn Các.Truyện kỳ ngộ thân một đôikiếp tiên, người vợ Bạch Viên vàchàng Tôn Các, thác sinh xuốngtrần làm một thục chị em tu hành,và một nho sinh tuyệt chữ. Nhị đànggặp nhau ở miếu Phi Lai. Vị làduyên Phật kiếp tiên cho nên vì thế lúcnào cũng bịn rịn cảnh thiềnmôn am tự. Ði đâu thì đi,rồi lòng cứ xung khắc khoải nhớnhung cảnh mây rảnh rỗi gió tĩnh màtrở về.Cũng thì một diễn biến Bạch
Viên Tôn những này, hồi thời
Lê Trịnh, đã gồm một tácgiả khuyết danh làm thành bạn dạng truyện
Lâm Tuyền Kỳ Ngộ. Phiên bản này khôngphải có tác dụng lối lục bát diễnca, là lối văn phổ biến vềthời cuối Lê đầu Nguyễn.Lâm Tuyền Kỳ Ngộ có tác dụng lối thơbát cú thất ngôn như thơthời Lê Hồng Ðức, thơ thời
Nguyễn Bỉnh Khiêm. Cả phiên bản truyệngồm trên 140 bài xích bát cú. Vănchương nhẹ nhàng thanh thoát. Gầnphân nửa số bài bác thơ dànhđể ca tụng cảnh trí thanh bìnhu nhã của phòng chùa.Nhờ lối trang nghiêm tao nhã củathơ Nôm Ðường luật, nhờchân thân đi đầu đạo cốtcủa tác giả, nhưng mà suốt tácphẩm Lâm Tuyền Kỳ Ngộ như bàngbạc một khí vị lỗi ảo u huyền,siêu phàm thoát tục. Bất cứtrích hiểu một câu như thế nào chúngta cũng thấy lời thơ đủng đỉnh lânglâng.Gió trúc đưa hương dângbệ Phật
Cầm thông giòng kệ nức am tuyền
Nước non khuyến sách say hương thơm đạo
Hoa cỏ chuyển tăng tới cửa ngõ thiền.Khuya sớm lạm la không tính ngọn trúc
Hôm mai gặp gỡ gỡ dưới am tuyềnÐêm thanh lắng kệ nương coi nguyệt
Ngày vắng ngắt nghe gớm náu láng hiên
Hương dưng ngày rất nhiều vừngô xếKệ tụng đêm thâu trơn thỏtà
Cửa độ ước ao công đứcvẹn
Thuyền từ hy vọng mỏi mon ngàyqua.Trích dẫn bởi vậy e gồm rờirạc lắm chăng, thôi thì tôixin ngâm để quí vị thưởngthức đầy đủ một bài, đủđại biểu cho toàn tập Lâm
Tuyền Kỳ Ngộ:Vẳng vọng bên tai tiếng pháp chung
Phi lai trông đã phương pháp bờ sông
Gió sầu đòi đoạn baycon trúc
Mây thảm ghe phen gác bóng tùng
Thương không giống xa xôi đề nghị lậnđận
Tưởng fan ly biệt luống longđong
Buồn phổ biến ai nhằm sầu riêng rẽ ấy
Biết nỗi này chăng khách máhồng.Ðã nói đến Lâm Tuyền
Kỳ Ngộ thì đề nghị nhắc đếnmột chuyện kỳ ngộ khác. Ðólà truyện Bích Câu Kỳ Ngộ.Câu chuyện trọn vẹn Việt Nam, xảyra trên tổ quốc Việt Nam.Ðây là thiên diễn ca, mộttrong sáu truyện trích trong bộ Truyềnkỳ mạn lục. Bích Câu làtên một phường của 36 phườngtrong thành Thăng Long xưa, ở trong vềlàng lặng Trạch, thị trấn Thọ Xương;vùng văn miếu quốc tử giám Hà Nội. Cũngnhư Lâm tuyền kỳ ngộ, là duyêngặp gỡ lạ lùng, giữa một tiênnữ đa tình cùng một thư sinhlãng mạn. Chạm chán nhau sinh sống hội chùa
Ngọc Hồ. Chính bạn dạng thân câuchuyện vẫn cũng đề xuất thơ rồi.Chuyện là chuyện tiên thì thơtự nhiên cũng bắt buộc là thơ tiên.Tôi xin tạm bợ trích đoạn tảcảnh Bích Câu và hội chùa:Thành tây gồm cảnh Bích Câu
Cỏ hoa góp lại một bầu xinh saoÐua chen Thu cúc Xuân đào
Lựu phun lửa Hạ mai xin chào gió Ðông
Xanh xanh hàng liễu nghìn thông
Cỏ lan lối mục rêu phong dấutiều
Một vùng non sông quỳnh dao
Phất phơ gió trúc dập dìumưa hoa...o
Oo
Ngọc Hồ bao gồm đám trai tăng
Nức nô cảnh Phật tưng bừnghội tăng
Dập dìu tài tử giai nhân
Ngổn ngang mã tích sa è cổ thiếuai
Thưởng Xuân, sinh cũng dạo chơi
Thơ sống lưng lưng túi rượu vơivơi bầu
Mảng coi cây phạm thú mầu
Vừng kim ô đang gác đầunon tê
Tiệc thôi ai nấy thuộc về
Gió chiều lay trơn hoa lê lết đà
Bên cầu lũ lũ năm ba
Trần tiên trước đôi mắt ai là kẻhay
Sinh vừa tựa liễu nương cây
Lá hồng đâu đã thôibay lại ngay sát ...Thấy tín đồ trước cửa tam quan
Theo sau tía bảy nhỏ hoàn nhởn nhơ
Lạ lùng con mắt tín đồ thơ
Hoa còn phong nhụy trăng vừa tròngương...Khách rằng trong hội Vô già
Cửa không ngàn giác đấylà trường đoản cú bi...Giọng kiều nghe lọt mặt taiÐã ngay sát bể sắc đẹp khôn vơisóng tình
Thưa rằng chút phận thư sinhÐèn từ soi đến tấm thànhvới nao
Kỳ viên nở nhỏ hòi sao
Mở đường phương tiện chútnào được chăng?...Bè từ tất cả hẹp bỏ ra ai
Dốc mang thuyền góc độ ngườibến mê
Ngán cho bên cõi người tình đề
Phải đường ong bướm đivề đấy sao...Rằng trên đây lần xuống mê tân
Tiền duyên xin nhằm kim thân tu đền
Ba sinh không vẹn mười nguyền
Nhờ tay kim tướng chuyển duyên xíchthằng
Gậy linh mượn phép cao tăng
Phá thành sầu khổ cho bằng mớicam...Người còn gợi gió cợt mây
Gót tiên khách đã trở giàylàm thinh
Ngóng theo đến Quảng Văn đình
Bóng trăng trông đang trêncành lướt hoa
Ơn lòng nhắn liễu thăm hoa
Biết đâu nhan sắc sắc vẫn làkhông không
Thoát thôi lẫn bóng ngàn thông
Hương trầm còn thoảng cánhhồng sẽ khơi.Kể đến đây, tôi xin phépliệt vị nói lại một chuyện vuivui ngày nhỏ. Thuở học tập trò đangthời say đắm, si mê nghĩalý văn chương và say đắmdanh lam thắng cảnh. Ðọc truyện Từ
Thức, đọc truyện Bích Câu,lòng cứ đinh ninh hễ đếnhội miếu thì chũm nào cũnggặp được những nàng tiênđẹp giáng trần.Tôi đã có những lúc say mê hộichùa. Hội miếu nào tôi cũngđến chơi, lòng mọi ướcao mơ mộng có lúc mình đượclà Tú Uyên, tìm kiếm ở đómột mọt duyên kỳ ngộ. Hiện nay nayhội chùa tất cả thường cùng cónhiều, không biết các cậu bâygiờ bao gồm những mơ ước dạidột bắt buộc thơ đó nữa hay không.Truyện Bích Câu thì nên đợiđến lúc tất cả hội chùa mớitìm gặp gỡ mối duyên kỳ ngộ. Truyện
Phan è cổ thì bạo dạn và phàmtục hơn. Tác giả Phan è cổ đãlấy trọn cảnh thiền môn làmbối cảnh đến duyên chạm mặt gỡ giữa
Phan Sinh cùng Diệu Thường.Trọn vẹn sản phẩm trữ tình đượcbao quấn nuôi dưỡng trong cảnh vậtthiền môn trai giới, nhắc cho chúngta ghi nhớ rằng: Một đôi điều nênthơ thì biết bao thi vị, mà lại khiđã rậm rợp đưa ra li thì hóaphiền phức tục trần. Thiền vịđã mất mà lại thi vị cũngkhông còn nữa. Cho nên vì thế tôi xin khôngmuốn trích dẫn truyện Phan Trầnđể liệt vị nghe trong dịp Khánhđản hôm nay.Bài 3: Truyện Kiều(1)Kể trường đoản cú đầu, tôi đãnhắc mang lại truyện dìm khúc,truyện diễn ca, còn một truyện cólẽ liệt vị lấy có tác dụng lạ saomà chưa thấy tôi đả độngtới. Tôi bỏ quên hay là tôidành phần đặc trưng cho bàithuyết trình.Xưa nay nói đến văn chương
Việt Nam, hầu hết nhà phê bình đềubằng lòng thừa nhận Truyện Kiềulà áng văn siêu phẩm độtngột, quá lên như 1 ngọncô phong độc tú. Chẳng nhữngkiệt tác về mặt vănhọc nghệ thuật, về nhân sinh vềxã hội mà tới lúc này xét trênphương diện triết lý Phật giáo,cũng cho họ thấy tác giả
Tố Như Nguyễn Tiên Ðiền quảthật là 1 trong những nhà thơ thiêntài bách luyện. Xưa nay, các ngườiđều biết Truyện Kiều là mộtchuyện phong tình, nhân trang bị chủđộng vào truyện là một côgái trăng hoa, nhưng mà ít bao gồm aingờ Nguyễn Du vẫn xây dựngtác phẩm của bản thân trên nềntriết lý giản dị và đơn giản phổ thông của
Phật giáo. Ðành rằng cốttruyện là sẵn của Thanh trọng điểm Tài
Nhân đời Minh, nhưng lại yếu tốchính buộc phải là gồm ngòi búttài tình trong phòng thơ Hà
Tĩnh. Vả những truyện Nôm củata như Hoa Tiên, Nhị Ðộ Mai, Phan
Trần, Lâm Tuyền Kỳ Ngộ chẳnghạn, chuyện nào ko là cốtchuyện Tàu, nhưng vị tác giảcác truyện đó không sánhkịp Tố Như nhưng truyện Kiều vượtbực.Nhưng cơ mà thôi, vụ việc đókhông trực thuộc về bài xích này hômnay. Ở đây, chúng ta trở lạiđể tìm thưởng thức mùithiền và mùi đạo, đãphảng phất từ cảnh vườn Lâm
Thúy lan truyền cho đến mặt nước
Tiền Ðường. Bọn họ khôngcần bàn rộng cho thuyết nhânquả, mang đến nghiệp "karma" củanhà Phật, mà Nguyễn Du đãáp dụng chứng minh trong truyện đúnghay là không đúng, cơ mà chỉbiết rằng nhân đồ vật chánh củatác giả là cô bé Thúy Kiềuđã sống trong nếp tin tưởngđó. Ngẫu nhiên lúc như thế nào nàng
Kiều cũng thấy bản thân bị bao vâybằng một vòng lưới túc khiên,nghiệt chướng ko thoát được,rồi lại cũng nhờ phụ thuộc vào nhânquả nghiệp duyên đó mà sống,mặc dầu sinh sống trong kiếp yên hoaluân lạc.Nàng Kiều không hẳn sống với
Kim Trọng, chưa phải sống cùng với Thúc
Sinh, từ bỏ Hải nhưng mà thực sự thìnàng đang sống với nhị nhânvật bên Phật. Một là hồnma Ðạm Tiên, hai là sư bà
Giác Duyên. Ðời con gái Kiềucứ y như gặp gỡ lúc cực nhọc khănkhông xử lý được, thìcó hai nhân đồ đó xuấthiện vẽ nẻo chỉ đường,vạch cho 1 lối thoát. Hồn maÐạm Tiên sẽ xuất hiệnba lần trong đời cô gái Kiều: Mộtlần bữa chiều ngày phân trần bắtđầu mang lại trước bạ tênnàng vào sổ đoạn trường,"Âu đành quả kiếp nhânduyên, cùng bạn một hội mộtthuyền đâu xa"; một lầnthứ hai, cho để ngăn khôngcho cô gái chết khi liều mạng với Túbà, bắt nữ giới phải sống đểtrả mang đến hết tiền căn nghiệp báo."Dĩ rằng: nhân quả dở dang,đã toan trốn nợ đoạn trườngđược sao"; cùng một lầnthứ ba, cho để giũ sổcho nàng. "Ðoạn ngôi trường sổrút thương hiệu ra, đoạn trường thơphải đón mà lại trả nhau".Còn sư bà Giác Duyên. Mộtlần đầu cho chị em nương náuở Chiêu Ân am khi bạn nữ túng đấtsẩy chân; lần thứ hai nghỉ ngơi doanh trạitướng quân từ Hải nhằm chứngkiến công dụng của ân của oán,và cũng để thông tin trướclời tiền định của Tam phù hợp đạocô, rồi lần thứ cha cứu vớtnàng ra khỏi trầm luân, sóngnước tiền Ðường, đểcho nạn xưa trút bỏ sạch.Liệt vị thính giả cứng cáp khôngtrách tôi kể lể lâu năm dòng.Vì gồm nêu rõ như vậy mớithấy cả một thiên tình sử thivị của Nguyễn Du thời gian nào cũngchứa chan thiền vị. Tôi ko nóingoa 1 chút nào đâu. Tức thì lúcđầu nơi hội Ðạo thanh trongtiết Thanh minh, nhằm dọn cho vấn đề Thúy
Kiều xúc tiếp với hồn ma Ðạm
Tiên, tác giả đã bắt nhânvật của bản thân nhìn không giống vớimắt quan sát của khách hàng du Xuân "đốlá search hoa". Trong cảnh "cỏnon xanh rợp chân trời, cành lê trắngđiểm" mà lại xen vàotrong đó, cảnh "rầu rầungọn cỏ nửa tiến thưởng nửa xanh".Trong cảnh nhộn nhịp tưng bừng "ngựaxe như nước, xống áo như niêm"mà xen vào kia cảnh "nấmđất xè xè, vắng tanh hươngkhói". Tiếp theo đó làcảnh chiều tà láng xế, âm khínặng nề:Kiều rằng hầu như đấng tàihoa
Thác là thể phách còn làtinh anhÐã giỏi tình lại gặp mặt tình
Chờ coi ắt thấy hiển linh bây giờ
Một lời nói chửa kịp thưa
Phút đâu ngọn gió cuốncờ cho ngay�o ào đổ lộc rung cây
Ở vào dường có hương bay ítnhiềuÐè chừng ngọn cỏ lần theo
Dấu giày từng cách in rêurành rành
Mặt nhìn ai nấy hầu như kinh
Nàng rằng này thật tính thànhchẳng xa
Hữu tình ta lại chạm chán nhau
Chớ hề u hiển new là chị em.Ðọc đoạn văn vừa tríchdẫn đó, tất cả phải đúnglà bọn họ đang thấy cảnh uám bi thu thê lương thảm đạmcủa ngày lễ Vu Lan:Tiết mon Bảy mưa dầm sùisụt
Toát hơi may nóng bức xươngkhô
Não lòng thế cảnh chiều Thu
Ngàn lau nhuốm bội nghĩa giếng ngô rụngvàngÐường bạch dương bóngchiều man mác
Ngọn con đường lê lác đácsương sa
Lòng như thế nào lòng chẳng xót xa
Cõi dương còn cố gắng nữa làcõi âm
Trong trường dạ bất minh trờiđất
Có linh thiêng phảng phất u minh
Thương gắng thập một số loại chúng sinh
Phách đơn hồn loại linh đinhquê người
Hương khói đang không nơinương tựa Phận mồ côi lần lữa đêmđen
Còn đưa ra ai cạnh tranh ai hèn
Còn đưa ra mà nói ai nhân từ ai ngu.Mấy câu trong bài văn Chiêu Hồntrên này cũng của tác giảÐoạn trường Tân Thanh, dẫnra đây đối chiếu nghe test đãcó không giống gì nhau với đoạnvăn trước mả Ðạm Tiên.Bài 4: Truyện Kiều (2)Bắt đầu truyện Kiều, chúngta vẫn thấy giữ mùi nặng thiềnmùi đạo. Rồi thì trường đoản cú đóvề sau, hãy còn bao nhiêu lầnnữa, họ thử theo cách thi sĩ
Tố Như đi vãng cảnh chùachiền.Văn truyện Kiều thật là độtngột, đang giữa tiết tháng ba quangđãng bỗng có cảnh tháng
Bảy sương sa cỏ cháy, sụtsùi ngay lập tức trong vườn công ty họ Hoạnác nghiệt đanh đá chua ngoa,bỗng lộ diện cảnh chưng áitừ bi của quan liêu Âm các:Sẵn quan liêu Âm những vườn ta
Có cây trăm thước có hoa bốnmùa
Có cổ thụ có sơn hồ
Cho phái nữ ra kia giữ chùa chépkinh.Ðó cũng là 1 trong cách Hoạn
Thư giam lỏng nàng Kiều, bắt nàngvà Thúc Sinh cần thường trựcchịu đựng vào cảnh:Gác kinh viện sách song nơi
Trong gang tất lại vội vàng mười quansan.Nhưng mà ở vào cảnh lao tù tùđó, êm ả mát mẻbiết chừng nào. Xung quanh phong cảnhthiên nhiên cổ thụ sơn hồ,Hoạn Thư đang lo liệu thật làchu đáo:Tâng tâng trời new bình minh
Hương hoa ngũ cúng tậu sanh lễthườngÐưa phụ nữ đến trước Phậtđường
Tam qui ngũ giới cho bạn nữ xuất giaÁo xanh đổi lấy cà sa
Pháp danh lại đổi tên ra Trạc
Tuyền
Sớm khuya tính đủ dầu đen
Xuân Thu cắt sẵn nhì tên hươngtrà.Giữ miếu chép khiếp trong cảnh thanh nhànđó, lại thêm bao gồm hai côdiệu hầu hạ hương trà khuyasớm thì dầu trong phong cảnh phòngthen nhặt khóa mau nữa, ai nhưng khôngmuốn tu mang lại trót.Nàng trường đoản cú lánh gót vườnhoa
Dường ngay sát rừng tía dườngxa những vết bụi hông
Nhân duyên đâu lại còn mong
Khỏi điều thẹn phấn tủi hồngthì thôi
Phật tiên thảm tủ sầu vùi
Ngày pho thủ tự đêm nồitâm hương
Cho tốt giọt nước cành dương
Lửa lòng tưới tắt phần đa đườngtrần duyên.Tất cả bọn họ lấy làm cho lạ,tại sao nhưng Hoạn thư lại phảiphục vụ người tình địchcủa bạn nữ chu tất mang đến nhưvậy. Chắn chắn có người nghĩ rằngphải khiến cho ngoại cảnh đómới tấn công bẩy được chàng
Thúc Sinh với cô Kiều, đến hai đàngđều không lưu tâm e ngại, lấplửng quá ưa.Ðể đến một hôm, nàngthử vắng vẻ nhà, quả nhiên cả Thúc
Lang cùng Trạc Tuyền đa số mắcbẩy của nữ giương. đái thưphải buổi vấn an lại nhà tứcthì:Thừa cơ Sinh bắt đầu lẻn ra
Xăm xăm đến chốn vườnhoa cùng với nàng.Tôi thì nghĩ về khác. Hoạn Thưlúc bấy giờ đang nguôi cơnghen tức, chẳng số đông cơn ghen tuông lúcđó new nguôi, mà chắn chắn rằngđã nguôi trường đoản cú khi:Giọt hồng canh vẫn điểmba
Tiểu thư nhìn mặt nhịn nhường đàcam tâm
Lòng riêng rẽ tấp tểnh mừng thầm
Vui này đã bỏ đau ngầmxưa naỵ
Và đã cồn lòng trắcẩn từ khi:Cúi đầu quì trước sânhoa
Thân cung phụ nữ mới dâng sang một tờ
Diện tiền trình với tè thơ
Thoắt coi dường bao gồm ngẩn ngơ chúttình
Liền tay trao lại Thúc Sinh
Rằng tài buộc phải trọng cơ mà tìnhnên thương
Vì căn có số nhiều sang
Giá này dẫu đúc công ty vàngcũng nên
Bể è cổ chìm nổi thuyền quyên
Hữu tài mến nỗi vô duyênlạ đời.Thì vấn đề Hoạn Thư hậu đãi
Thúy Kiều sinh sống Quan Âm những làdo mối từ tâm, Phật tính vốnsẵn tất cả của lòng người. Ðiềusuy luận của mình đã cóchứng minh: sau thời điểm nghe hai đàng kểlể
Rành rành kẽ tóc chân tơ
Mấy lời nghe hết sẽ dư tỏtường
Bao nhiêu đoạn khổ tình thương
Nỗi ông vất vả nỗi thiếu phụ thởthan.Cho cho khi chán tai thiếu phụ mới rẽhoa bước vào. Dẫu biết rằng:Dói xung quanh Sinh bắt đầu liệu lời
Tìm hoa quá cách xem tín đồ chépkinh.Mà cô gái vẫn mỉm cười cườinói nói ngon nói ngọt ngào. Ðólà người vợ cười nói ngọt ngàothẳng thắn. Và thanh nữ cũng đãthẳng thắn hưởng thụ tài nghệcủa cô Kiều:Khen rằng văn pháp đã tinh
So vào cùng với thiếp Lan Ðình nàothua
Tiếc thay cảm giác giang hồ
Nghìn rubi thực cũng nên chọn mua lấytài.Chúng ta sẽ thấy hành độngphát xuất vì chưng Phật tính xui nênđó là hoạn Thư đãgây một cái nhân khôn cùng tốtcho mình.Chúng ta xem đến hồi báo ânbáo oán. Thân cảnh:Quân trung gươm to giáo dài
Vệ vào thị lập cơ ngoài tuy nhiên phi
Sẵn sàng tề chỉnh uy nghi
Bác đồng chật đất tinhkỳ rợp sân.Chắc chắn rằng bao nhiêu nỗi oánhờn oan khốc mà người vợ Kiều chịuđựng vào mười mấy năm trờiđều đổ trút vớ cảlên đầu một người:Dưới cờ gươm tuốt nắpra
Chánh danh thủ phạm thương hiệu là Hoạn
Thư.Chỉ nghe một tiếng chào của nàng
Kiều cũng đủ cho chúng ta đoánđược nỗi căm hận tức tốidâng lên tột đỉnh trong lòngnàng:Thoắt trông thiếu nữ đã chàothưa
Tiểu thư cũng có bây giờ ởđây!Tiếng xin chào đó quả là tiếngphán quyết sau cùng rồi. "Bâygiờ ở đây!" Trời ơi!Nghe mà mất vía kinh hồn. Vàtrước khi tuyên án, thiếu nữ Kiềucũng vẫn tuyên cha cho Thúc
Sinh biết trước số trời củavợ chàng, để cho chàng khỏitrách:Vợ nam giới quỉ quỷ quái tinh ma
Phen này kẽ cắp bà già gặpnhau
Kiến trườn miệng chén bát chưa lâu
Mưu sâu cũng trả nghĩa sâu chovừa."Trả nghĩa" mang lại "mưu sâu".Thiệt là kinh gớm! Tánh mạngcủa thiến Thư thật nặng nề màan toàn, sau bao nhiêu lời nghiến răngtuyên ba đó.Ấy thế mà lúc nghe Hoạn Thư nhắcđến một câu; vỏn vẹn mộtcâu thôi:Nghĩ mang lại khi những chép kinh
Thì tức khắc:Truyền quân lịnh xuống trướngtiền tha ngay!Thật bao gồm ai ngờ, bạn dạng án của
Hoạn Thư được xử nhẹ nhõmdễ dàng, khoan hồng như thế.Chúng ta đang thấy chưa. Cáinhân lành nhưng mà Hoạn Thư gieo ở
Quan Âm những là làm cho nànghái được cái quả tốtở cửa viên môn cơ hội bấy giờđó.Câu: "Nghĩ đến khi những chép kinh"của hoạn Thư, và câu: "Truyềnquân lịnh xuống trướng tiềntha ngay" của Thúy Kiều, trái làhai câu hàm súc bao nhiêu đạovị trác tuyệt, bao nhiêu thi vịthâm trầm, nếu không phải làtay thi hào trác xuất xắc thâm trầmthì không làm sao mà sáng tạocho nên.Bài 5: Thi văn thời Lê
Ngoài phần đa văn chương trườngthiên, hãy còn biết bao thi vănkhác cất chan mùi hương đạo mùithiền. Trong khu vườn văn học tập Việt
Nam, góc làm sao mà không có năm,ba đóa hoa Ưu đàm nở cườiviên mãn, góc nào mà lại khôngcó cành lá ý trung nhân đề rủbóng, phảng phất gió chân như. Từthơ Lê Hồng Ðức, thơ Mạc
Thiên Tích cho đến Bạch Vân
Am, thơ Nguyễn Công Trứ, thơ Vũphạm Hàm, thơ Chu bạo phổi Trinh, thi tậpnào cũng có năm, tía bài ca tụngcảnh sơn môn thiền viện.Chúng ta sẽ biết cảnh chùa
Hương, phái nam thiên đệ tuyệt nhất động,đã có tương đối nhiều nhà thơ đềvịnh. Ngợi ca có cha bài: mộtbài của Lê Thánh Tôn, mộtbài của Vũ Phạm Hàm, vàmột bài của Chu khỏe mạnh Trinh. Tôixin trích trộn lẫn mỗi bài xích ítcâu:Thỏ thẻ rừng mai chim thờ trái
Lửng lơ khe suối cá nghe kinh
Thoảng bên tai một giờ chày kình
Khách thương hải tang điền giật bản thân trong giấcmộng...Chén vân dịch nghiêng bầu uốnggắng
Bức thơ tiên mở túi ngay thức thì đề
Gót in đá biếc xanh xanh
Lòng trằn tục chợt không thanhthản nhẹ
Mặt trời gác bóng mát xếxếTản vân in lòng nước rànhrành
Chim trời mây cái lênh đênh
Cành mai thụ thấp thỏm năm bảylá
Quả mơ xanh cùng với nước mơ già
Trong chân cảnh nhận ra chân vị.Trong chân cảnh bao gồm chân vị, chânvị mà những thi nhân nói đâylà thiền vị cùng thi vị màchúng đang đề cập đóchăng? Cảnh thanh tịnh im lànhchốn thiền môn đã gây chochúng ta nguồn thi hứng êm đềm.Nguồn thi hứng ở hễ Hương
Tích đang theo nước suối Giải
Oan róc rách nát không ngừng, luânchảy mải cho tới gần chúngta. Ai nhưng mà chẳng nhớ bài thơ Chơichùa hương của Nguyễn Nhược
Pháp, đã phổ cập thànhnhạc:Hôm nay đi miếu Hương
Hoa cỏ mờ hơi sương...Réo rắt suối chuyển quanh
Ven bờ ngọn núi xanh
Dịp cầu xa nho nhỏ
Cảnh đẹp gần như là tranhÐường phía trên kia lên trời
Ngọc nhuốm mùi hương trầm rơi
Em cầu xin trời Phật
Sao mang đến em lấy chàng
Chắc là liệt vị đã đợitôi đề cập mang lại văn chươngđời Lý, đời Trần, làhai triều đại mà Phật giáoở vn cực thịnh, đượcgọi là quốc giáo. Tự vua quanđến sĩ thiết bị cả nước, trêndưới hầu như dốc một lòngtín ngưỡng tôn sùng đạo
Phật. Chính quyền thời đóđã ủng hộ Phật sự, hoằngdương Phật pháp, để viênthành công đức tế độchúng sanh. Mà lại Phật ngày càng tăng thốngthời đó cũng dự vào quốcchính, vô vi thành hữu vi, đemhùng chổ chính giữa hùng lực, đại từđại bi tham tán công nghiệp trịquốc, bình thiên hạ. Thể tàisung túc, đa dạng như vậy thìphạm vi bài bác thuyết trình này khônglàm sao tiềm ẩn được.Huống chi, văn vẻ thời Lý,thời Trần, toàn là văn chương
Hán học huyền ảo cao thâm, bàinào chữ nào thì cũng phải dịchâm dịch nghĩa, diễn dẫn điểntích các lắm mới hiểu được.Việc kia không tương thích vớihoàn cảnh trong buổi rỉ tai phổthông hôm nay.Không thủ thỉ thời Lý, thời
Trần thì chúng ta ghé lại thời
Lê một chút. Bọn họ ai nhưng khôngthưởng thức quyển tè thuyết
Hồn bướm mơ tiên của
Khái Hưng, mẩu chuyện yêu đươngvớ vẩn giữa chàng trai sinh viên Ngọcvới chú tè Lan ở chùa Long Giáng.Nhất Linh gồm lần rỉ tai vớitôi rằng: Ông khôn xiết lấy làmlạ, thiếu hiểu biết vì sao trong cáctác phẩm của trường đoản cú Lực Văn Ðoàn,Hồn bướm mơ tiên làcuốn sách được tái bảnđều đều, các lần hơnhết. Ðộc giả không hẳn hoannghênh ồn ã trong tuyệt nhất thời,khi sách new ra đời, mà lại đềuđều lúc nào cũng còn cóngười ưa thích. Người nào cũng tưởnggiữa xóm hội vật hóa học điêncuồng này, thì đa số độcgiả ưa "Ðoạn tuyệt", ưa"Ðời mưa gió", ưa "Lạnhlùng" hơn mới phải. Ðàngnày không. Thật ra thì độcgiả chưa phải họ ưa gì mốiái tình hùng vĩ giả sản xuất kia.Nhưng người nước ta chúng ta, dầukhông tu hành, dầu ko tínngưỡng cũng sẵn bao gồm mối thiệncảm với khung cảnh chùa chiền, sẵnbụng mến mộ những cảnh trítịch mịch, êm đềm nơi am thanhcảnh vắng, nơi có thể khiến cholòng chúng ta lặng yên cơn sónggió thì Hồn bướm mơ tiênlà một câu chuyện nên thơ.Mối quan cảm lẫn lộn giữa thiềnvị, đạo vị cùng thi vị đóđã bắt nguồn sâu xa từtrong tâm thức vô minh, cơ mà khôngai dè; chính bạn viết sáchlà Khái Hưng cũng ko dè,chính fan in sách là Nhất
Linh cũng không dè. Tôi vừa nóirằng bọn họ sắp ké vào thời
Lê cơ mà sao lại sang lối vàochùa Long Giáng có tác dụng chi? Quí vịcó nhớ nhan đề sách Hồnbướm mơ tiên là xuất xứtừ đâu không? Khái Hưngđã mượn tư tiếng đótrong một bài thơ Nôm, thời Lê
Hồng Ðức. Thi thoại truyền rằng:Vị Tao Ðàn nguyên soái Lê
Thánh Tông một hôm đi vãngcảnh chùa Ngọc Hồ. Vừa đếntam quan thì sẽ nghe giờ vànglanh lảnh nhịp nhàng. Vào chùathì đó là tiếng một tiểunữ đã tụng kinh. Tức cảnh, vuasai lấy bút mực đề lên váchchùa nhị câu thơ lục bát: Ðếnđây thấy cảnh thấy người;Tuy vui đạo Phật, chưa nguôi lòngtrần. Cùng lấy nhị câu đóra đầu bài cho các tụng thầnlàm thơ. Có bài của Tao Ðàn
Phó nguyên suý là Thân Nhân
Trung hay hơn cả. Thơ rằng:Ngẫm chuyện nai lưng duyên khéonực cười
Sắc ko tuy Bụt, hãy lòng người
Chày khiếp một tiếng rã niềm tục
Hồn bướm năm canh lẩn sự đòi
Bể ái nghìn tầm khôn tátcạn
Nguồn ân muôn trượng nặng nề khơivơi
Nào nào rất lạc là đâutá
Cực lạc là đây chín rõmười
Vua truyền đưa bài thơ đến tiểunữ xem. Coi xong, tiểu con gái tâu rằng:Thơ đã và đang hay, lời chải chuốt,giọng nhẹ nhàng. Duy hiềm nhị câutam, tứ chưa đủ gói ghémhết ý cảnh. Vua truyền: ví như đãchê thì cần chữa đến hay hơn. Tiểunữ trị lại: Gió thông đưakệ rã niềm tục, Hồn bướm mơtiên lẩn sự đời. Vua vàcả Tao Ðàn hầu như thán phục.Khi đạo ngự hồi cung, vua đến kiệuđón tiểu nữ cùng theo về,nhưng cho cửa Ðại hưngmôn, bỗng nhiên biến mất. Vua truyền dựngtại kia một ngôi lầu, đểghi tiên tích, đề là "Vọngtiên lâu".Ấy tư tiếng "Hồn bướmmơ tiên" là của cô tiểuchữa thơ Thân Nhân Trung mà lại Khái
Hưng đã mượn làm nhan đềcho thành công mình. Hoặc giả nghĩrằng: chú tè Lan vào trong tè thuyếtngày ni là hậu thân của côtiểu trong thiên giai thoại ngày xưađó chăng?
Biết như vậy, chúng ta mới thấyngọn "gió thông gửi kệ"ở chùa Ngọc hồ nước từ đời
Lê Hồng Ðức thổi lộng trongthời gian, thoáng mải không ngừng,cho mang lại hôm nào trên đây hóathành cơn gió chiều khả ái:"Gió chiều hiu hiu... Lá rụng"ở bên chùa Long Giáng, nhưng mà khiđón lấy, bọn họ thấy mátmẻ diu dịu vai trung phong hồn. Ngọn gióđó sẽ thổi hồn đạovà hồn thơ lan truyền vào hồndân tộc.Bài 6 : Thiền với Ðạo
Từ lúc bắt đầu câu chuyện,tôi đã nhắc nói lại nhiềulần giờ đồng hồ thiền vị. Ýnghĩa của tiếng có lẽ trừutượng quá. Tôi ý muốn tìm mộtcái gì để rõ ràng hóadanh trường đoản cú tượng trưng đến thiềnvị với đạo vịtrong mẩu chuyện hôm nay. Tôi nhớđến cây đa nơi bắt đầu to láng rợp,tôi lưu giữ cổng tam quan lại sơn son thiếpvàng, nhớ cho mái chùa congcong rêu phủ. Trong các hình thức,mọi cảnh trí đó, thiên nhiêncũng như tự tạo hãy cònthiếu một cái gì. Trong những lúc dòdẫm suy tầm thì đột nhiên nghe tất cả tiếngngân nga. Tôi lưu giữ ra liền. Chínhcái giờ đồng hồ đó mới cụ thểhóa được mang đến Thiền và Ðạo.Tiếng chuông chùa chẳng rất nhiều tượngtrưng mang lại thiền vị, đạo vịmà thôi, nhiều hơn tiêu biểucho toàn bộ thuộc về Phật giáo.Tiếng hồng tầm thường là giờ của caosiêu, của huyền diệu, là tiếngcủa chánh giác, chơn như, từbi, tin vui xả, của tế độ vàcủa bao dung. Tiếng chuông cũng làmtan óc phiền nghiệp chướng. Tùylứa tuổi, tùy thời khắc, tùycảnh ngộ vui bi thảm mà tiếng chuôngvang dội vào mỗi trọng điểm hồn mỗikhác, với mỗi trọng điểm hồn đãhưởng ứng, đón nhận tiếng chuôngcũng từng thanh âm không giống nhau.Lão tăng bất xuất thanhsơn tự
Duy hữu tầm thường thanh tống khách hàng qui.Thôi thì, tôi hãy kể tiếngchuông dội vào trọng tâm hồn cảmhứng của thi nhân: chuyện đãlâu lắm, tự nước Tàu cổ,nhưng kể lại sở hữu làm sao, vìbài thơ đã phổ cập tronglàng thơ ta, cũng giống như Bắc tôngÐại quá từ Tàu truyềnsang mà thôi. Thi sử chép rằng:Một đêm về đầu tháng,Trương Kế đổ thuyền sinh hoạt bến
Phong Kiều. Ðêm đã sắp sangcanh ba, sương đã buông xuốngdày đặc, mảnh trăng non ngảvương bên trên nền trời Tây. Thi nhânxúc cảnh làm ngay nhị câu: Nguyệtlạc ô đề sương mãn thiên,Giang phong ngư hỏa đói sầu miên.Thi nhân dìm đi ngâm lại mãihai câu đó, nhưng mà không làmsao nghĩ về nối thêm được nữa.Nguồn thi hứng cạn, xuất xắc là khôngcó cảnh nên thơ. Thi nhân hếtnằm vào mui thuyền, lại bò ra khoangthuyền đứng ngóng bốn bề,để tìm kiếm ý cảnh cho bài bác thơnghĩ dở. Ðêm sẽ nữa,thời gian và không gian đều bátngát tịch liêu. Bỗng dưng từ núixa vang lại tiếng chuông chùa. Ýthơ đã theo giờ chuông dộivào cảm hứng của thi nhân. Tứcthì, không cần suy xét nhiều hơn,thi nhân chỉ ghi chép lại tiếngchuông kia: cô tô thành ngoại
Hàn San tự, Dạ bán chung thanh đáokhách thuyền. Thi nhân chỉ ghi chépđúng lại giờ chuông kia, màcâu thơ thành xuất xắc cú. Ấytôi nói tất cả ngoa đâu, câuthơ giản dị và đơn giản nọ thành bất hủvì đã làm được thiền vịhóa vị tiếng chuông chùa, vàtiếng chuông thỉnh thân đêmkhuya trở nên mối mỹ cảm cho nhângian, do đã được thơvị hóa.Có ai tò mò muốn biết tiếngchuông chùa yêu cầu thơ nọ làtiếng chuông vô vi tự nhiên haytiếng chuông hữu vi chi phí định.Thì thi thoại lại kể thêm rằng:Trương Kế, nhờ tất cả tiếng chuôngmà làm được câu thơ đắcý, sáng sủa hôm sau, hỏi đườnglên nghịch Hàn San, vãng cảnh. Chùaở sống lưng trừng núi, trông ra nhỏ sông,màu trời nhan sắc nước long lanh. Vàochùa vấn an sư trưởng trụtrì xong, ra xem nghịch cảnh chùa, thìthấy trên vách trai phòng cóđề bài bác thơ, chữ hãy còntươi mực. Trương Kế đứnglại dìm nga thưởng thức thìchú đái cũng tới bên vui vẻkể chuyện. Bấy giờ đồng hồ đượcbiết thêm rằng: Ðêm qua dứt thờikinh chập tối, sư cố kỉnh ra sảnh chùahóng mát. Nhìn lên miếng trănglưỡi liềm đã xuất hiệngiữa trời, một nét cong thanh tânin bên trên nền trời khiết bạch. Sưcụ nhẩm phát âm câu thơ tứccảnh: Sơ tam sơ tứ nguyệt mônglung, Cận tự kim câu, cận từ bỏ cung.Nghĩa là tối mồng ba, mồngbốn, mảnh trăng non trông ngay gần giốngnhư dòng móc vàng, cơ mà cũnggần y hệt như vành cung uốn.Rồi từ kia sơn cùng thủytận, Sư chũm không suy nghĩ ra thêmtứ thơ như thế nào nữa. Sư ráng cóhơi bực mình, từ bây giờ sao nhưng mà nguồnthi hứng của mình chóng cạn thế,mọi lúc thì vẫn thao thao bấttuyệt cơ mà. Bài thơ trường hợp khôngtròn thì Sư nuốm cứ nai lưng trọckhông đi nằm yên ổn được.Chú tiểu đang ngủ một giấcdài, ra phía bên ngoài thì thấy Sư cụhãy còn thơ thẩn trước sânchùa. Thấy thầy nghĩ ngợi bănkhoăn, chú tiểu không hiểu biết nhiều chuyệnquan hệ gì rồi cũng đâm ra lo lắng,mới bạch thầy, nhằm hoặc cóthể đỡ sút cho thầy phần nàolo nghĩ. Sư thay kể chuyện bàithơ nghĩ về dỡ không đủ hai câu,mà bụng cười thầm: Chuyệnđèn hưong đâu cơ mà chútiểu bảo vệ cho Sư cụđược. Nghe chuyện, chú tiểu rasân ngoài, đứng tựa gốcbồ đề quan sát ra cảnh sắc quanhchùa. Bóng trăng non hiện nay đãngả phải chăng xuống ngay sát mặt sông,in bóng xuống lòng nưócchập chờn một vành trăng thứhai, ý cảnh này đã cấutứ đến chú tiểu. Chú trở vàobạch Sư cụ rằng chú đãcất mang lại Sư cầm phần lo nghĩ, vàtrình nhị câu thơ: Thùy bả ngânbàn phân lưỡng đoạn, Bántrâm thủy để, chào bán phù không.Nghĩa là: "Ai mang mâm bạcbẻ đôi, Nửa in đáy nước,nửa mua trên không".Sư ráng nghe xong, không thể tinh được khônghiểu vì chưng sao nhưng đêm nay chútiểu bỗng dưng trở nên thông minh nhưvậy. Chắc chắn là nhờ đức vôlượng khai chổ chính giữa kiến tánh cho, mớidạy chú tiểu vào đốt hươngtạ ơn Như Lai. Lễ xong, chú tiểuthỉnh một hồi chuông khoang khoái.Chính hồi chuông đó, vọngsang tận bến Phong Kiều, vẫn giúpcho Trương Kế dứt bàithơ bất hủ. Thiền gia và thi giaquả có tiền định nhân duyên.Bài 7: Kết Luận
Và còn phía trên một thi thoạichót: Thời Nguyễn bao gồm một nàngcông chúa vừa khít vừa haychữ. Vua anh là vua Thánh tổ Minh Mạng,đã chấm cho công chúa mộtnho sĩ tuấn tú, định kénlàm phò mã, nhằm sau nàysẽ trở yêu cầu lưong đống mang lại triềuđình. Mà lại mà công chúarất chiêu mộ đạo từ bỏ bi, trường đoản cú chốiviệc hôn nhân, bỏ cung cấm, trốnvào Quảng Nam, lên tu ở miếu Non
Nước. Vua sắc cho địa phươngquan mang lại nghinh đón và dụcông chúa hồi cung. Nhưng mà côngchúa cố định ở lại chùa,làm một bài xích thơ giữ hộ về, hẹnrằng ai mà lại họa được thơthì vẫn xin xuất các. Bài thơhay lắm, cần phải ngâm lên mớithưởng thức mang lại trọn vẹn:Thế sự quan sát xem rối cuộc cờ
Càng chú ý càng ngắm lại càngdơ
Khua chảy tục niệm hồi chuông sớm
Gõ vỡ vạc trần trung tâm tiếng mõ trưa
Chu tử chán màu phải vải ấmÐỉnh phổ biến lợm giọng quá chay ưa
Lên bầy cứu khổ toan tảo lại
Bể ái trông ra nước đụclờ.Truyền rằng: Thơ không người nào họanỗi, yêu cầu công chúa bay khỏioan gia, với viên thành đượcmối đạo trung ương phát nguyệnquy y chánh giác.Chúng ta hoàn toàn có thể nào tin đượcrằng cả một triều đại hoàngkim của thi văn, triều đại của
Tùng-Tuy-Siêu-Quát cơ mà không cómột fan nào họa nổi bàithơ hôm nọ. Không phải là bàithơ khó đến nỗi không ai họanổi. Mà thật sự là ko aidám họa.Ðọc bài bác thơ phát nguyện, thấyrõ trọng tâm kiên quyết, chí vữngvàng dốc lòng tu niệm của côngchúa nhưng mà ai không kính sợ.Nãy tiếng tôi dẫn chuyện xưa có,chuyện Tàu có, nghĩ về cũng lâulai xa tít quá. Tôi muốn nóimột chuyện ngay sát gần chúng ta đểtiêu biểu cho mẩu truyện mà tìmhoài không được. Tôi đanglúng túng bấn thì chợt xảy ra ngay trướcmắt. Thật là một trong những thi thoại sống,đang sinh sống với chúng ta.Giữa hà nội đây, cómột cảnh công viên, cảnh tríkhá thanh u, tên là vườn Tao Ðàn.Tôi không hiểu khi fan đổitên sân vườn Bồ-rô, vườn cửa Ông
Thượng, bao gồm dụng ý gì không,không biết. Chắc chắn là thấy tiếngđó xuất xắc hay thì rước đặttên sân vườn chớ cũng chẳng nghĩgì mang đến tiếng Tao Ðàn (viếthoa), giờ đồng hồ tượng trưng cho thi ca. Dầusao cũng là 1 trong ngẫu nhiên màthôi.Ai bao gồm ngờ đâu, thiệt là khôngdè cơ mà mấy hôm nay, danh từ đóbỗng trở đề nghị một tiền định.Ban Văn-Mỹ-Nghệ của Viện Hóađạo, mượn khu viên đìnhtrong vườn làm cho khu triển lãm văn-mỹ-nghệphẩm liên quan về Phật giáo. Ai đãđến sân vườn Tao Ðàn ba bốnhôm naymà coi thì cần biết. Chẳngnhững là riêng biệt một khu vực viên đình,mà mọi cả khu vườn đãbiến thành cảnh kỳ viên thiềnlâm. Một nơi bắt đầu cây trong vườnlà một gốc người thương đề. Mộtđóa hoa trong vườn cửa là mộtđóa Ưu đàm.Hằng hà sa số Phật tử chúngsanh xa sát nô nức kéo về triểnhội. Gian kia bài xích thơ, gian này câuđối; không câu đối, bàithơ thì hội họa, điêu khắctranh ảnh, mỗi mỗi đầy đủ tượngtrưng cho một cái gì siêu nênthơ cơ mà cũng hồ hết diễn tảcho đề tài tầm thường là Thiền vàÐạo. Toàn bộ đều phốihợp hòa đồng với nhau làmthành một bài bác thơ ngôi trường thiênhàm chứa từng nào thiền vị vàđạo vị. Vườn cửa Tao Ðànbỗng biến đổi hội Vô Già,như hội Vô Già vào chuyện Bích
Câu chẳng hạn.Muốn kể cho hết thì nhiều lắm.Tôi vừa chép được mộtcâu đối làm việc trên đóvề đây. Ðối rằng:Phong nhã thuyền giong vời Giác
HảiƯu đàm hoa rợp láng Tao Ðàn
Con thuyền phong nhã, con thuyền lãngmạn của hàn quốc mặc văn chươngđã thấy giong đùa trong vời Giác
Hải, cơ mà đóa hoa tự bi củachánh giác chân như, nay lại đượcthấy rợp bóng giữa Tao Ðàn.Tiếng Tao Ðàn này còn có nhưtiếng chuông chùa Hàn San ngẫunhiên nhưng tiền định đóchăng!Thiền vị cùng thi vị có cầntìm đâu xa xôi new gặp. Thơcó câu:Nhân qua trúc viện phùngtăng thoại
Hựu đắc phù sinh phân phối nhậtnhàn.Nghĩa rằng:Hầu chuyện công ty sư trongviện trúc
Phù sinh tận hưởng tạm nữa ngàynhàn.Diễn giả không phải là
Tăng già, cũng không phải là
Phật tử, diễn bầy cũng khôngphải là thiền phòng trúc viện;nhưng mà, bọn họ được chútnhân duyên gặp gỡ vài giờ, đàmđạo năm ba câu chuyện thi vịtrong thiền gia. Tôi dám ước mong,diễn giả tương tự như thính giả,chúng ta từ bây giờ đều trút bỏ đượcgiây lát nỗi tục lụy phùsinh, vào cõi hôn hôn túy mộng.Và xin chắp tay cám ơn liệt vị.Ðông Hồ sử dụng Gòn, 1964Chân thành cám ơn anh Nguyễn
1. So sánh đoạn trích ‘Nỗi sầu oán thù của bạn cung nữ’ - chủng loại 42. So sánh đoạn trích ‘Nỗi sầu oán của fan cung nữ’ - mẫu 53. So với đoạn trích “Nỗi sầu oán thù của bạn cung nữ” - chủng loại số 64. So với đoạn trích “Nỗi u sầu của cung nữ” - mẫu 75. Phân tích đoạn trích “Nỗi sầu oán của bạn cung nữ” - chủng loại 86. Phân tích đoạn trích “Nỗi sầu ân oán của tín đồ cung nữ” - mẫu 97. Bài phân tích đoạn trích “Nỗi sầu ân oán của người cung nữ” - ví dụ như 108. So với đoạn trích “Nỗi sầu ân oán của người cung nữ” - mẫu mã 19. đối chiếu đoạn trích “Nỗi bi hùng của fan cung nữ” - mẫu mã 210. Bài bác phân tích đoạn trích “Nỗi sầu oán của bạn cung nữ” - mẫu mã 3
1. đối chiếu đoạn trích ‘Nỗi sầu ân oán của bạn cung nữ’ - mẫu 4
Trong thời phong kiến, bài toán tuyển cung nữ cho vua chúa là một trong tập tục kéo dãn dài hàng trăm năm, thực chất là một lỗi lầm đối với thiếu phụ thời đó, khi họ chỉ được xem như như mặt hàng giải trí cho các vua chúa.
Bạn đang xem: Phân tích các dẫn chứng trong cung oán ngâm khúc
Nếu như ý được vua sủng ái, họ hoàn toàn có thể được sống trong cung cùng với sự âu yếm của bạn khác; giả dụ không, chúng ta sẽ chịu đựng cảnh bị vứt rơi cùng sống vào cô đơn cho đến khi già yếu, sau đó trở về quê đợi chết. Số phận ai oán của những cô nàng này sẽ cảm hễ nhiều tác giả nhân đạo như Nguyễn Gia Thiều. Sản phẩm “Cung oán ngâm” của ông chủ yếu là bạn dạng cáo trạng đối với tội ác của các vua chúa thời Lê, Trịnh, phản chiếu sự hung ác của làng mạc hội đối với số phận những người thiếu nữ bất hạnh, những người phải chôn vùi tuổi xuân trong tứ bức tường cung cấm lạnh lẽo lẽo, ngày hôm qua ngày.
Đoạn trích “Nỗi sầu oán của tín đồ cung nữ” mô tả sự uất ức và âu sầu của một cung nữ tài sắc, tuy thế không được hưởng hạnh phúc và bị bỏ rơi trong cung điện lạnh mát khi tuổi xuân còn tươi đẹp. Nỗi buồn, sự bế tắc và oán thù trách cuộc sống được biểu hiện qua rất nhiều câu thơ đầy đắng cay. Tác giả biểu đạt tâm trạng mong chờ mòn mỏi, xúc cảm tuyệt vọng và thất vọng của cô gái sống đơn độc trong tư bức tường giá lẽo, thấm đẫm sự vô vọng và cay đắng.
Khoảnh khắc xuân sẽ qua!
Chơi hoa đến rụng nhụy, đang thôi.
“Khoảnh” bộc lộ sự trớ trêu của số phận khi nỗi đơn độc dày vò nàng. Nhớ lại thời hạn được vua sủng ái, lúc này nàng như một nhành hoa đã mất hết hương sắc, bị bỏ lại 1 mình trong sự tàn tạ. Mặc dù sống trong lầu son với vừa đủ tiện nghi, nhưng thiếu vắng khá người, tất cả chỉ làm tăng thêm nỗi sầu trong tâm địa nàng.
Những câu thơ tiếp theo diễn tả sự thuyệt vọng và bất lực của nàng, với gần như lời kêu than như đứt từng khúc ruột, nỗi buồn bao trùm không gian hiu quạnh, miêu tả sự tàn tạ trong thâm tâm trạng thiếu nữ bị vua thất sủng.
“Chiều ủ dột, giấc mai khuya sớm,
Vẻ rưng rưng hồn bướm vẩn vơ.
Thâm khuê vắng ngắt như tờ,
Cửa châu gió lọt, rèm ngà sương gieo.
Ngấn phượng liễn chòm rêu lỗ chỗ,
Dấu dương xa đám cỏ xung quanh co.
Lầu Tần, chiều nhạt vẻ thu,
Gối loan tuyết đóng, chăn cù giá đông.
”Người bi tráng cảnh có vui đâu bao giờ” thể hiện sự chán chường và căng thẳng mệt mỏi của cô gái khi chú ý quanh chỉ thấy sự cô đơn và lạnh lẽo lẽo. Con gái cảm dìm sự tệ bạc của nhỏ người, khi mà người từng hứa hẹn hẹn hiện nay đã vui vẻ với người khác, còn nàng đối kháng độc, sinh sống kiếp lạnh lẽo lẽo.
Cuộc chiến vào hậu cung đích thực là một trận đánh tàn nhẫn: “Chém phụ thân cái kiếp ck chung. Kẻ đắp chăn bông kẻ lạnh lẽo lùng”. Tình cảm phải share không thể mang lại hạnh phúc đồng hồ hết cho vớ cả.
Trên trướng gấm, có thấu chăng?
Mà đay nghiến, uất ức, hằn học:
Giết nhau chẳng bởi Lưu cầu,
Giết nhau bởi cái u sầu, độc chưa!
Trong sự cay đắng, fan con gái oán thù trách kẻ lũ ông bội nghĩa tình, nhận định rằng họ làm thịt nhau bởi u sầu, không phải đến vũ khí hay độc dược, nhưng mà nỗi bi thảm đã đủ để khiến người ta bị tiêu diệt dần chết mòn trong giá buốt lẽo. Thành tựu cũng chỉ trích sự thụ hưởng của những vua chúa xưa, đều kẻ chỉ biết hưởng thụ mà không suy xét số phận của những người phụ nữ khốn khổ trong cung cấm.
Tay nguyệt lão chẳng xe cộ duyên thì chớ!
Xe thế này có dở dang không?
Muốn xong tơ hồng,
Bực bội ước ao đạp tiêu phòng nhưng ra!
Khổ thơ này mô tả sự xích míc trong cảm xúc: vừa bi quan và tuyệt vọng với cuộc sống bị lãng quên, vừa khao khát có được hạnh phúc. “Nguyệt lão” là tín đồ làm mai mà lại đã để cô gái phải sống cuộc đời dở dang. Nàng oán trách số phận và số đông kẻ bội nghĩa đã niềm phần khởi bên fan khác, bỏ nàng lại vào sự lạnh lẽo.
Hình hình ảnh muốn chấm dứt tơ hồng bộc lộ sự khát khao dứt cuộc sống nhức khổ, tuy thế xã hội phong loài kiến không chất nhận được nàng làm cho vậy. Nguyễn Gia Thiều đã cần sử dụng ngòi bút sắc sảo để lột tả diện mạo thật của xã hội phong kiến, tố giác tội ác của các vua chúa với sự khổ cực của rất nhiều người thiếu phụ trong cung cấm.
Bài thơ cũng đề đạt kiếp nhiều thê trong làng hội phong kiến, khi nhiều phụ nữ phải chia sẻ chồng với những người khác. Đoạn trích mô tả giá trị nhân văn cao cả của tác giả so với số phận phần lớn người thiếu nữ trong làng mạc hội xưa.
Xem thêm: Tổng hợp 32 loại cây trồng ưa mát đẹp và dễ trồng, top 15 loại cây hoa ưa bóng mát đẹp và dễ trồng
2. So sánh đoạn trích ‘Nỗi sầu oán thù của người cung nữ’ - mẫu 5
Trong làng mạc hội phong kiến, thiếu phụ thường buộc phải gánh chịu những bất công, sinh sống dưới chính sách trọng nam khinh thường nữ. Các cô gái, nhất là những bạn sống vào cung đình, chỉ là công cụ giải trí cho nam giới. Nguyễn Gia Thiều sẽ viết bài xích thơ "Cung oán thù ngâm" để mô tả nỗi niềm của những cô nàng xinh đẹp nhất từng được vua yêu thương, nhưng kế tiếp bị lãng quên, sinh sống trong sự cô đơn và mát mẻ của cung cấm.
Đoạn thơ “Nỗi sầu ân oán của tín đồ cung nữ” là phần tinh túy tuyệt nhất trong "Cung ân oán ngâm", khắc họa rõ nét tâm trạng của thiếu nữ khi tuổi xuân đang sáng chóe nhưng phải chịu cảnh cô cá biệt loi trong cung điện. Những câu thơ bộc lộ sự xung khắc khoải, bi thảm của tín đồ cung nữ giới khi từng được ngọt ngào nhưng giờ đây bị vứt rơi, như hoa héo rũ bị bỏ quên. đều bông hoa mới được nâng niu, khiến cô cảm thấy đau buồn cho định mệnh của mình.
“Ngày sáu khắc, tin muốn nhạn vắng,
Đêm năm canh, giờ lắng chuông rền.
Lạnh lùng nuốm giấc cô miên,
Mùi hương tĩnh mịch, bóng đèn thâm u.”
Những câu thơ này biểu thị sự cô đơn của fan cung người vợ trong không gian bốn tường ngăn của cung điện, cùng với thời gian kéo dãn dài như vô tận. Cô đếm từng nhịp chuông, cảm nhận sự chờ đón kéo nhiều năm khi ước ao tin từ công ty vua. Cuộc sống thường ngày cô đơn khiến giấc ngủ của cô ấy trở cần chập chờn, sự vắng tanh mặt của phòng vua có tác dụng cho thời gian càng thêm nặng nề. Giờ đồng hồ chuông tối chỉ làm tăng lên nỗi bi thảm của cô.
“Tranh biếng ngắm trong trang bị tố nữ,
Mặt bi thiết trông trên cửa ngõ nghiêm lâu.
Một mình đứng tủi, ngồi sầu,
Đã than cùng với nguyệt, lại rầu với hoa.”
Những câu thơ này thể hiện sự tự khắc khoải và vô vọng của tín đồ cung thiếu nữ khi chờ đón bóng hình tín đồ xưa. Nỗi buồn tăng lên vì sự chờ đợi vô vọng, khiến cho cô cảm thấy bất lực và đối kháng độc. Mỗi động thái của cô, từ các việc đứng đến ngồi, đều thể hiện nỗi bi thương và sự giỏi vọng, còn cảnh vật xung quanh chỉ làm ngày càng tăng sự hiu hắt.
“Buồn đông đảo nỗi lòng đà khắc khoải,
Ngán trăm chiều, bước lại ngẩn ngơ.”
Người cung người vợ cảm thấy nỗi buồn thâm thúy vì thân phận của mình. Từng được yêu mến, giờ đây khi sắc đẹp tàn phai, đơn độc trong cung cấm mà không ai nhớ đến. Nỗi nhức khi buộc phải sống trong cảnh cô đơn, tuổi xuân nhạt nhòa, là sự xấu số mà cô đề xuất gánh chịu.
“Hoa này bướm nỡ bái ơ,
Để nhỏ bông thắm, để xơ nhị vàng.”
Câu thơ này mô tả sự bi đát và bế tắc của fan cung nữ. Cô ví mình như hoa đã mất sắc hương, còn đơn vị vua như ong chỉ tìm kiếm kiếm hoa tươi mới. Sau thời điểm thỏa mãn, nhà vua bỏ rơi cô, còn lại sự bẽ bàng cùng tiếc nuối. Câu thơ như lời trách móc của tín đồ cung nữ so với sự vô trọng tâm của tín đồ đã vứt rơi mình.
“Đêm năm canh lần nương vách quế,
Cái bi thảm này ơi để giết nhau.
Giết nhau chẳng cái lưu cầu,
Giết nhau bởi cái u sầu độc chưa!”
Trong tứ bức tường lạnh buốt của cung điện, nỗi bi hùng vây quanh bạn cung nữ. Cô mong cái chết đến để thoát ra khỏi nỗi buồn sâu sắc hơn cả mẫu chết. Sự đơn độc và u sầu trong không khí tĩnh im này khiến cô cảm giác như đang chết dần bị tiêu diệt mòn.
“Tay nguyệt lão chẳng xe cộ thì chớ,
Xe thế này còn có dở dang không?
Đang tay mong rứt tơ hồng,
Bực bạn thích đạp tiêu phòng nhưng mà ra!”
Người cung cô bé trách ông tơ, bà nguyệt đang se duyên không nên lầm, khiến cuộc đời cô trở nên dang dở. Cô mong mỏi rứt đứt gai tơ hồng để né khỏi cuộc sống thường ngày cô 1-1 trong cung điện. Mặc dù được sinh sống trong nhung lụa, cô vẫn cảm giác bị giam cầm, sinh sống trong đơn độc và bi tráng tẻ. Bài bác thơ phê phán tục lệ tuyển cung nữ để làm vui cho nhà vua, khiến nhiều cô nàng mất thoải mái và sống một đời cô đơn.
Nhiều cung bạn nữ phải sinh sống trong cảnh bi lụy tủi, chờ đến lúc già yếu bắt đầu được về quê, dẫu vậy không có thời cơ sống cuộc sống thường ngày hạnh phúc. Bài xích thơ phản ảnh sự nhân đạo thâm thúy của Nguyễn Gia Thiều đối với số phận của những người con gái bị nghiền vào cung, đề nghị sống và bị tiêu diệt trong cảnh cô đơn.
Thơ của Nguyễn Gia Thiều miêu tả bút pháp tinh tế, cùng với thể thơ tuy vậy thất lục bát đã vẽ bắt buộc bức tranh khuất tất của người con gái bị quên khuấy trong cung điện.
3. So sánh đoạn trích “Nỗi sầu ân oán của tín đồ cung nữ” - mẫu số 6
Nguyễn Gia Thiều, xuất thân từ bỏ một mái ấm gia đình danh giá, được cậu là chúa Trịnh gửi vào cung học tập hành. Sau khi cứng cáp và làm quan ở đậy chúa, ông tận mắt chứng kiến những thói ăn uống chơi trác táng và sự bất công đối với các cung thiếu nữ trong triều. Chủ yếu những trải nghiệm cùng lòng có nhân đã liên can ông sáng tác “Cung oán ngâm” – tác phẩm trông rất nổi bật phản ánh bốn tưởng nhân đạo với tiếng nói đòi quyền sống và cống hiến cho con tín đồ thời bấy giờ.
“Cung ân oán ngâm” là bài bác thơ diễn tả nỗi niềm u uất của một cung phụ nữ xinh đẹp, từng được vua mến mộ nhưng nhanh lẹ bị quăng quật rơi. Trong cung, thiếu phụ cảm thấy sự tủi nhục và oán trách công ty vua. Tác phẩm không chỉ là phản ánh nỗi nhức của thiếu nữ mà còn thể hiện quan điểm của tác giả về sự phù du của cuộc đời. Bài thơ nhiều năm 356 câu, thực hiện ngôn ngữ tinh tế với những từ Hán Việt và điển cố, đang để lại ảnh hưởng sâu sắc cho các thế hệ thơ sau. Đoạn trích từ câu 209 cho câu 244 thể hiện rõ rệt tinh thần của cục bộ tác phẩm.
Bốn khổ đầu tự khắc họa tâm trạng của cung nữ giới trong yếu tố hoàn cảnh bị vua ruồng bỏ. Không khí cung điện, tách biệt hoàn toàn với quả đât bên ngoài, làm tăng thêm sự đơn độc và giá buốt lẽo. Thời h
Bạn cũng có thểThích
