Cây sâm bảy lá một hoa mọc tự nhiên và thoải mái dưới tán rừng của thị trấn vùng cao Phước Sơn, Tây Giang, phái mạnh Trà My. Thời gian qua, việc khai thác không gắn với bảo tồn khiến loài dược liệu này đứng trước nguy hại cạn kiệt.

Cây sâm bảy lá một hoa dưới tán rừng xứ Quảng. Ảnh: H.LIÊN

Cây dược liệu quý

Tại Tây Giang, theo già thôn Bríu Pố (xã Lăng), trước kia, cây sâm bảy lá một hoa mọc những nơi râm đuối dưới hồ hết cánh rừng, trong đó có làng Lăng. Với chức năng tốt mang lại sức khỏe, sâm bảy lá một hoa được không ít người săn tìm, giá cũng rất cao (khoảng 3 - 4 triệu đồng/kg).

Hiện nay, rất nhiều hộ di thực cây sâm trường đoản cú rừng về trồng dưới vườn rừng để thực hiện trong gia đình như một “cây thuốc giấu” nhưng xác suất cây sống khôn cùng thấp.

“Ban đầu, tôi nhổ sâm về trồng thử mà lại cây này chết nhiều. Nhiều người đã bé dựng được vài chục gốc tới cả trăm gốc nhưng mà bị nhổ trộm đề nghị bà bé rất trinh nữ nói, hại bị trộm. Sâm này sẽ không dễ trồng, tưng năm chỉ cho 7 - 8 hạt, ươm từ bỏ hạt rất mất thời gian nên khâu nhân giống, bảo tồn cũng gặp khó” - già Bríu Pố nói.

Bạn đang xem: Trồng cây 7 lá 1 hoa

Về hình thái bên ngoài, củ sâm bảy lá một hoa có kết cấu to và dài trải qua không ít năm, hàng năm củ trở nên tân tiến thêm một đốt tựa như như củ sâm Ngọc Linh. Cây sâm chỉ mọc đúng 7 lá bắt buộc mới có tên là thất diệp nhất chi hoa (bảy lá một hoa), cây chỉ đơm bông lần độc nhất với tầm 7 - 10 hạt sâm. Từ thời điểm tháng 2, sâm bước đầu mọc, cho tháng 11 lá sâm rụng, mang đến củ.

Theo một vài tài liệu về cây thuốc nam, sâm bảy lá một hoa gồm công dụng tăng cường sinh lực, chữa căn bệnh huyết áp, có ích với những người dân mắc bệnh nan y, không nhằm lại công dụng phụ, có tác dụng giảm đau, kháng viêm…

Cây sâm bảy lá một hoa là chủng loại thuốc quý cần được bảo tồn, nhân giống. Ảnh: H.LIÊN

PGS-TS.Trần Thị Thu Hà - Phó Trưởng khoa Nông học (Trường Đại học Nông lâm Huế) chia sẻ, cây sâm bảy lá một hoa được xem là loài thuốc quý đặc biệt, được ghi thừa nhận có tính năng ngăn chặn sự cải tiến và phát triển của tế bào ung thư. Các hoạt chất trong sâm là saponin cùng 1 glucozit được hotline là paristaphin.

Trường Đại học tập Nông lâm Huế có 2 công trình nghiên cứu về cây sâm bảy lá một hoa nhưng bài toán nhân giống như chưa thành công xuất sắc mà bước đầu phân tích thành công nuôi cấy tế bào huyền phù thu dược hóa học và đang sẵn có những phân tích tiếp theo về cây dược liệu này.

Hướng bảo tồn, nhân giống

Theo ông nai lưng Văn Ta - Trưởng phòng NN&PTNT thị xã Tây Giang, theo Đề án bảo tồn và cải tiến và phát triển cây thuốc của thị trấn Tây Giang quy trình tiến độ 2021 - 2025, cây sâm bảy lá một hoa được ưu tiên cải tiến và phát triển ở 4 xã vùng cao của huyện cùng thuộc nhóm cây thuốc hỗ trợ.

Trong thực tế, cây sâm này như một “cây dung dịch giấu”, gần đây có tình trạng mất cắp sâm giống khiến cho người dân e ngại, không ra mắt nơi trồng. Ngành nông nghiệp huyện từng bố trí một điểm bảo đảm cây sâm bảy lá một hoa làm việc xã Tr’Hy nhưng đặc điểm này không gia hạn được bởi vì tình trạng mất trộm và một phần do tác động thiên tai.

“Chủ trương của thị xã là bảo tồn, nhân như thể sâm là chính, tuy nhiên khâu bảo tồn lẫn nhân kiểu như còn chạm mặt khó, gieo ươm trường đoản cú hạt siêu lâu. Huyện đã đăng ký dự án khoa học công nghệ cấp tỉnh từ năm 2022, nhắm tới nhân kiểu như sâm bởi kỹ thuật nuôi ghép mô, xây dựng phòng kỹ thuật nuôi cấy mô cung cấp huyện để bảo tồn, nhân loại cây sâm bảy lá một hoa và một số trong những cây dược liệu quý khác, tuy nhiên do ảnh hưởng dịch Covid-19, giai đoạn triển khai còn chậm.

Huyện đã đưa mẫu, định danh, đã khẳng định được đây là cây sâm bảy lá một hoa. Thời hạn tới, sẽ xúc tiến liên kết với một trong những trường đại học để triển khai technology nuôi ghép mô; đồng thời đề xuất Chi cục đảm bảo an toàn thực thứ để đk cây đầu dòng, bảo đảm nguồn gen” - ông Ta nói.

Tại nam Trà My, cây sâm bảy lá một hoa cũng khá được gây trồng bên dưới tán rừng tuy vậy còn nhỏ lẻ, manh mún, khâu nhân giống so với cây sâm không được chú trọng. Ngay sát đây, HTX nông nghiệp trồng trọt Đông Trà đóng góp trên địa phận Nam Trà My đã chủ động ươm kiểu như từ nghệ thuật gieo hạt, trồng thí điểm 1ha bên dưới tán rừng

Ông Phan Thanh Tín - người có quyền lực cao HTX nông nghiệp trồng trọt Đông Trà đến biết, HTX vẫn nỗ lực đảm bảo thuyết minh dự án về bảo tồn, phát triển cây sâm bảy lá một hoa và đang cố gắng xin nguồn cung cấp từ Chương trình phát triển nông xã miền núi.

Mục tiêu của HTX là cách tân và phát triển khoảng 3ha cây sâm này bên dưới tán rừng và đầu tư chi tiêu 1 vườn nhân kiểu như trên địa bàn, mặt khác xúc tiến ký phối hợp đồng về đầu ra với cùng một doanh nghiệp, không chỉ là liên kết cải tiến và phát triển cây sâm bảy lá một hoa mà còn tồn tại một số kilomet dược liệu khác ví như sâm nam, lan kim tuyến, sâm ba chính.

“Quan trọng là phải kiếm được đầu ra sau thời điểm nhân tương đương và trở nên tân tiến vùng trồng, còn hiện tại tại, sâm bảy lá một hoa có áp sạc ra rất tốt, không tồn tại gì trở ngại, nhưng thành phầm còn bé dại giọt. Cây này chủ yếu được người dân khiến trồng nhỏ dại lẻ, rải rác dưới tán rừng, xen canh với cây sâm Ngọc Linh. Giả dụ có đầu ra output thuận lợi, cây sâm bảy lá một hoa sẽ tạo động lực giúp bà nhỏ tăng thu nhập” - ông Tín phân chia sẻ.

Cũng theo ông Tín, không những xã Trà Nam, Trà Linh gồm cây sâm bảy lá một hoa nhưng thôn 5, xóm Trà Dơn cũng trở nên tân tiến cây này nhiều, trung bình 2 - 3ha bên dưới tán rừng.

từ một hộ nghiên cứu trồng sâm 7 lá 1 hoa, với hỗ trợ của phòng nước, hiện nay nay, nông người ở xã Tam đúng theo (huyện Tương Dương, thức giấc Nghệ An) liên tục nhân rộng diện tích s tại vườn của 4 hộ khác. Sau 5 năm triển khai, tín đồ dân vùng biên Tam thích hợp đã ban đầu có các khoản thu nhập từ loài dược liệu quý này.
Dân Việt bên trên

Vườn sâm 7 lá 1 hoa của anh Xồng Bá Ca, nông dânxã Tam Hợp (huyện Tương Dương, Nghệ An) . Ảnh: Hoài Thu.

Như bao hộ gia đình khác của bản biên giới này, gia đình anh Xồng Bá Ca không có nhiều diện tích vườn, bởi nơi đây địa hình khá dốc và hẹp. Công ty ở của người dân nằm xen cạnh những con khe, suối, dọc sườn núi dốc.

Nhưng, điểm không giống biệt ở vườn của anh Xồng Bá Ca đó là khoảng đất rộng chừng 200m2 được quây kín, bao gồm tấm lưới phủ bịt nắng, mưa trồng sâm 7 lá 1 hoa.

Xồng Bá Ca là hộ đầu tiên của xã Tam Hợp tiên phong thực hiện trồng giống dược liệu được xem là khó tính bậc nhất, vào năm 2021, thuộc với sự hướng dẫn của cán bộ trình độ thực hiện những Chương trình Mục tiêu Quốc gia phạt triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi trên địa bàn huyện Tương Dương, vào đó gồm hỗ trợ người dân trồng dược liệu quý.

“Dự án trồng sâm tại bản Phá Lõm với quy mô 20 hộ, song năm 2021, anh Xồng Bá Ca thực hiện đầu tiên.

Xem thêm: Phân Bón 5 Sao Campuchia - Tự Hào Cùng Phân Bón Năm Sao

Đến nay, bước sang trọng năm thứ 5, với những kết quả khả quan lại của vườn sâm tại hộ anh Ca, đến tháng 3/2024 đã có thêm 4 hộ nữa nhân rộng vườn sâm ở bản Phá Lõm, với tổng diện tích sâm 7 lá 1 hoa của làng khoảng 0,7 ha”, đồng chí Già Bá Trừ - Phó túng thư Đảng uỷ làng mạc Tam Hợp đến biết.

Anh Xồng Bá Ca đến hay, ban đầu, gia đình được cấp trên hướng dẫn và tài trợ kinh phí để trồng cây sâm 7 lá 1 hoa tại vườn nhà.

Nhà nước hỗ trợ tiền công, còn về giống sâm thì hộ dân phải tự vào rừng để search cây hoặc hạt giống.

Đây là khâu khó khăn nhất, bởi hiện ni cây sâm 7 lá 1 hoa mọc tự nhiên trong rừng sâu rất hiếm và cực nhọc tìm. Đây cũng là tại sao quy tế bào dự án hỗ trợ giai đoạn đầu là 10 hộ, song đến ni chỉ mới nhân rộng được 5 hộ. Để người dân tin tưởng làm cho theo, cán bộ bản đi đầu thực hiện trước.

Anh Xồng Bá Ca mang đến biết thêm, vườn sâm của gia đình anh được nhân giống từ hạt sâm tự nhiên kiếm tìm được trong rừng sâu.

Vì vạc triển cây từ hạt yêu cầu mất thời gian khá lâu để bao gồm thể khẳng định sự thành công xuất sắc ban đầu. Nay bước quý phái năm thứ 5, những cây sâm đã bắt đầu mang lại thành quả, tăng thêm động lực đối với các hộ khác.

Địa hình, khí hậu ở Tam Hợp, huyện Tương Dương, tỉnh Nghệ An được đánh giá thích hợp để trồng sâm 7 lá 1 hoa. Ảnh: Hoài Thu

Tuy chỉ thu hoạch thí điểm, nhưng kết quả cũng mang lại thấy tiềm năng ghê tế cao, khuyến khích người dân mạnh dạn thực hiện, nhân rộng vườn sâm quý ở bản Phá Lõm.

Hiện nay, quanh đó hộ Xồng Bá Ca, bao gồm thêm 4 hộ khác thực hiện trồng sâm 7 lá 1 hoa ở bản Phá Lõm, gồm những hộ Lầu Nhờ Thái, Xồng Tông Giờ, Lầu Giống chùa và Xồng Nềnh Lầu.

Các hộ này thay vị nhân giống sâm từ hạt thì đã lặn lội vào rừng sâu kiếm tìm cây sâm giống. Nhờ vậy rút ngắn được thời gian chăm sóc, sinh trưởng của cây.

Các hộ nhân giống sâm cho biết, một ngày vất vả ròng tan vào rừng tìm sâm, nếu may mắn tìm kiếm được đúng quần thể vực bao gồm cây mọc thì cũng thu hoạch được 10 – trăng tròn cây con.

Tuy nhiên, với nhiều lần đi như vậy các hộ mới tra cứu được dăm chục cây sâm giống để trồng trong vườn đơn vị mình. Người dân tự kiếm tìm cây giống, được nhà nước thanh toán giá thành nhân công với tiền giống sâm theo quy định của dự án.

Vườn sâm 7 lá 1 hoa nhân giống từ cây sâm tự nhiên của người dân bản Phá Lõm, làng mạc Tam Hợp, huyện Tương Dương, tỉnh Nghệ An. Ảnh: Hoài Thu

Theo BV Nguyễn Tri Phương, cây 7 lá 1 hoa mang tên khoa học: Paris vietnamensis (Takht.) H. Li. Tên không giống là Thất diệp nhất đưa ra hoa, Tảo hưu, Cúa dô.

Ở Việt Nam, tất cả các loài thuộc đưa ra Paris đều đang bị khai thác ráo riết để làm thuốc và buôn bán qua biên giới khiến nguồn dược liệu này trong tự nhiên ngày dần cạn kiệt.

Tính vị, công năng: Thân rễ bảy lá một hoa bao gồm vị đắng, hơi cay, tính hơi lạnh, hơi độc, vào gớm can, gồm tác dụng xổ hạ, lợi tiểu, tiêu đờm, thanh nhiệt, giải độc.

Công dụng: Thân rễ bảy lá một hoa chữa sốt, sốt rét mướt cơn, tởm giản, giải độc, nhất là lúc bị rắn độc cắn, chữa mụn nhọt, viêm tuyến vú, sốt rét, ho lao, ho lâu ngày, hen suyễn.

Dùng kế bên với tác dụng gần cạnh trùng, tiêu sung, giã thân rễ đắp lên những nơi sung đau, vết rắn cắn, tràng nhạc, mụn lở, nhọt.